Cultuureducatie en de behoeften van de leerlingen

Als ICC’er richt je je op het cultuuraanbod binnen de school. Je bekijkt of dit juist is of dat er verbetering nodig is. Een ICC’er controleert of het aanbod kinderen iets nieuws leert maar ook of het leuk voor de kinderen is. In hoeverre wordt er eigenlijk naar de mening van de kinderen gevraagd? Is er überhaupt ooit een gesprek over het aanbod wat leerlingen kunnen krijgen op school? Dit zoek ik uit op de stageschool waar ik op dit moment zit.

Mijn stageschool zit toevallig net in een project van Scala. Zelf ben ik er nog niet bij geweest, maar het schijnt ontzettend leuk te zijn. De blazersklas, wordt het genoemd. Kinderen zijn erg enthousiast. Aankomende maandag mag ik het ook een keertje meemaken en ik ben zeer benieuwd. Cultuureducatie maak ik op deze stageschool eigenlijk maar weinig mee. Volgens mij doen ze hier niet héél veel mee. Cultuureducatie. “Wat is eigenlijk cultuur?” vraag ik aan mijn klas. Dat weten ze redelijk goed uit te leggen. Cultuur is een lastig begrip. Toch weten ze te noemen wat daaronder kan vallen. In mijn stageklas zitten dan ook verschillende culturen. Zo vertelt een leerling dat hij in zijn eigen cultuur aan Ramadan  doet en vertelt een andere leerling dat zij anders eet thuis dan de meeste kinderen.

We praten over de 5 disciplines van cultuureducatie. Drama, beeldende vorming, erfgoed, muziek en dans. De ene discipline spreekt duidelijk meer aan dan de andere. Ik vraag elke leerling welke discipline hen het meest aanspreekt. We gaan de kring bij langs. De kinderen hoeven niet lang over een antwoord na te denken. Muziek en drama waren overduidelijk populair. Voor mij is dit dan ook niet een verrassing, omdat deze vaak als leukst worden gezien. Naast beeldende vorming zal muziek en drama waarschijnlijk ook het meest op scholen worden gegeven. De kinderen in mijn klas gaven aan dat ze muziek leuk vinden, omdat ze blij worden van instrumenten en het ‘hip’ en gezellig is. Drama werd gekozen, omdat ze hier goed in zijn en het ‘lekker toneelspelen’ is.

Erfgoed was duidelijk het minst leuk volgens de klas. Ook dit had ik weer volledig verwacht. Acht van de dertien kinderen kozen voor erfgoed als minst leuke discipline. Een leerling noemde het ‘saai en onnodig, want we leren toch al genoeg op school?’ Eigenlijk helemaal niet zo gek dat leerlingen liever voor dans of drama kiezen in plaats van erfgoed. De leerling had wel gelijk: erfgoed zie je sneller terug in de lessen dan een discipline als dans. Maar toch blijft erfgoed wel heel belangrijk. Hoe zorg je er nou eigenlijk voor dat je leerlingen enthousiast maakt voor erfgoed? Als je het van tevoren met de kinderen over erfgoed hebt kan ik me voorstellen dat nog niet iedereen enthousiast is. Maar vaak is het wel zo dat de klas na een erfgoedactiviteit er ineens heel positief over is. Hoe zorg je voor dat enthousiasme van tevoren?

Aan het einde van ons gesprek vroeg ik de leerlingen wat voor cultuureducatie zij op school krijgen en wat ze nog zouden willen leren. Volgens een leerling werd er veel aan erfgoed gedaan, maar zat dit dan wel in de standaard lessen. Beeldende vorming komt vaak voor en muziek zo af en toe. Wat ze op deze school dus eigenlijk missen is drama (één keer per jaar een korte voorstelling opvoeren) en dans. Bij muziek zouden ze graag nog meer met instrumenten willen spelen, harde geluiden en liedjes zingen. Bij drama hopen de leerlingen meer voorstellingen voor eigen klas en huilscènes. Beeldende vorming vinden ze leuk, maar vaak hetzelfde. Ze hopen ooit beelden te leren maken.

Het is interessant om te horen wat leerlingen nou eigenlijk belangrijk en leuk vinden. Ik denk dat ICC’ers daar niet snel aan zullen denken om ook naar de meningen van de leerlingen te luisteren. Toch vind ik dat zelf best van belang. Kinderen mogen van mij hun mening laten horen. Ik denk dat we daar veel mee kunnen doen, om het zo ook nog leuker voor de kinderen zelf te maken. Wel moet er een grens zijn, want ik vind niet dat kinderen alles moeten bepalen. Als dat met alles zou gebeuren zou dat natuurlijk niet goed voor het onderwijs zijn. Zoals ik eerder beschreef, vind ik het wel van belang dat erfgoed goed aan bod komt, vooral omdat het vaak in de omgeving is. Ik vind het goed dat kinderen meer over de geschiedenis van hun omgeving komen te weten. Als je als ICC’er volledig naar de mening van kinderen zou luisteren, zou je waarschijnlijk nooit met erfgoed komen. Eerder schreef ik over ‘het Cultuurmenu’ in Steenwijkerland. Dit is zo geregeld dat elke groep elk jaar één keer aan erfgoed werkt, één voorstelling en één workshop. Dit is naar mijn idee goed verdeeld. Je zou dan altijd nog kunnen luisteren naar de ideeën van de kinderen: missen ze dans, dan kies je een jaar voor dans.

Als ICC’er kun je voor een leerzaam, goed en leuk cultuuraanbod zorgen wanneer je belangrijke onderdelen combineert met de behoeften van de leerlingen op de basisschool!

'Magisch moment' bij musical The Lion King

Als toekomstig ICC’er, vind ik het van zeer belang als je zelf ook zo nu en dan naar een culturele instelling gaat om daar de cultuur te proeven. Gelukkig is dit voor mij geen probleem, want ik ben gek op alles wat met cultuur te maken heeft! Van culturele verschillen in landen tot musea en van musicals tot verschillend eten: ik wil overal iets van weten. Ik ben wel een aantal keer per jaar in een culturele instelling te vinden en anders kun je mij zeker op reis zien genieten van verschillende culturen. In deze blog ga ik in op één van de vijf disciplines, namelijk drama. Één van de leukste uitjes van dit jaar: de musical The Lion King!

Wanneer ik iets ga doen dat met cultuur te maken heeft, denk ik vaak automatisch gelijk na over mogelijkheden in de school. Ik vind het leuk om te bedenken hoe ik in mijn klas zou kunnen brengen wat ik zelf heb geleerd bij culturele instellingen of op reis. Dingen die ik zelf tijdens zo’n bezoek zie of wat mij erg opvalt, kan ik meenemen naar mijn klas. Zo heb ik bijvoorbeeld ook nagedacht over opvallende onderdelen in de musical The Lion King.

Daar gaan we dan, met ons vriendengroepje in de auto naar Scheveningen, waar The Lion King in het Circustheater zal worden uitgevoerd. Over deze musical heb ik al jaren gedroomd. Vroeger helaas nooit gekund, nu kwam het moment dat ik toch echt wel héél graag wilde en ook eindelijk kon. Tot mijn vreugde wilden mijn vriendinnen ook graag, dus besloten we om gezellig samen te gaan. Na een reis met vervelende files kwamen we toch op tijd aan en kon het beginnen. Gespannen zat ik in mijn stoel, want oh wat was ik benieuwd.

Musicals heb ik altijd al geweldig gevonden. Helaas is het vaak voor een student wel duur, maar je krijgt zeker waar voor je geld. Ik heb zelf mogen genieten van de musicals Ciske De Rat, Disney Sing Along en The Sound Of Music. Ik kan niet precies beschrijven hoe het komt, maar ik word van musicals gauw emotioneel. Ik vind de combinatie van verhaal en zang echt prachtig. Tijdens musicals moet ik daarom wel eens een traantje wegpinken. Misschien komt het wel doordat ik er echt ben en daardoor heeft vooral de zang meer impact op mij. Merel ten Elzen (werkzaam bij Rijnbrink) was tijdens onze specialisatie een gastspreker en vertelde over een ‘magisch moment’ wat zij aan het onderzoeken was. Ik begreep helemaal wat ze bedoelde: op een bepaald moment gaat er een trilling door je lijf en wordt je geëmotioneerd door wat je voor je ziet en hoort. Ook bij The Lion King hoop ik op zo’n magisch moment.

De musical begon met de welbekende woorden ‘nants ingonyama bagithi baba’ uit ‘The Circle Of Life’. En jahoor, mijn magisch moment was er gelijk. Mensen verkleed als de mooiste dieren renden door de zaal, over het podium en op de balkons. Giraffen, zebra’s, vogels, olifanten en noem alles maar op. Een zonsondergang kwam op en zorgde voor die prachtige Afrikaanse sfeer. En dat alles met het geweldige geluid van een Afrikaanse vrouw die voor het complete plaatje zorgde. Bijzonder. Dat was het enige waar ik aan kon denken op dat moment. Zoals ik volledig had verwacht, was het de mooiste musical die ik ooit had gezien (en eigenlijk dan alsnog honderd keer beter). Wat hebben wij met zijn allen genoten. Ongelooflijk hoe het decor in elkaar zat, maar ik verbaasde me nog meer over alle dierenkostuums, want hoe zaten zij ooit in die kostuums?!

En zoals ik al vertelde, wilde ik ook graag deze musical gebruiken in mijn klas. Hoe goed dit is uitgewerkt. Het kwam gelijk na de musical in mij op. De vragen die ik met leerlingen zou kunnen bespreken naar aanleiding van fragmenten. Waarom hebben ze maskers? Waarom dragen zij deze niet voor hun gezicht? Wat valt op aan het decor? Kijk eens naar die bewegingen. Wat beelden ze uit? Welke taal hoor je? Is de zang anders dan je bent gewend? Wat vind jij mooi aan deze musical? Ik zou er zelfs een dramales aan vast kunnen plakken. Een Afrikaanse dramales. Dierlijke bewegingen in de savanne. Hoe mooi is het eigenlijk als je als ICC’er en/of leerkracht je eigen ervaringen kunt gebruiken voor in jouw klas? Wat jou raakt, wat je mooi vindt en wat jou opvalt. The Lion King was in elk geval één van mijn mooiste ervaringen tot nu toe.

Net zoals Merel, hoop ik van harte dat kinderen ook hun magisch moment zullen vinden. Want emotie bij cultuur, dat is hetgeen waar ik naar wil streven in mijn lessen.

Subsidies en regelingen: waar moet je aan denken?

De financiële zaken…niet de leukste zaken als je denkt aan de taken van een ICC’er. Toch is dit natuurlijk erg van belang. Je wilt als ICC’er vanzelfsprekend een een goed aanbod voor je school samenstellen. Maar waar moet je dan eigenlijk op letten als het gaat om de kosten? Hoeveel geld kunnen we spenderen? Maakt de school gebruik van een bepaalde regeling of subsidie? Die vragen moet je als ICC’er kunnen beantwoorden, om zo tot een juist aanbod te komen. In deze blog beschrijf ik twee financiële regelingen die zijn ontstaan om het cultuuronderwijs op scholen een impuls te geven.

Op de Katholieke Pabo Zwolle werden wij verblijd met een gastcollege van Merel ten Elzen (werkzaam bij Rijnbrink), die ons op een geboeide manier meer kon vertellen over financiële regelingen binnen het cultuuronderwijs. Zij heeft ons veel bij kunnen brengen op een duidelijke manier en saai was het zeker niet, zoals velen zullen denken als het om financiën gaat. Het gastcollege van Merel was een mooie opstap naar de opdracht van de subsidieregelingen.

Ik verdiep mij in de subsidieregelingen Kinderen Maken Muziek en het Cultuurmenu. Het Cultuurmenu was ik erg benieuwd naar, omdat ik -zoals eerder verteld- hier niets van af wist en het in mijn eigen gemeente wordt uitgevoerd. Kinderen Maken Muziek kende ik van naam, maar wist ik nog maar weinig over. Van de subsidieregelingen beschrijf ik de doelen, de kosten, de voorwaarden en de samenwerkingspartners. De regelingen worden hieronder beschreven.

Kinderen Maken Muziek

Kinderen Maken Muziek is een initiatief van het Fonds voor Cultuurparticipatie en het Oranje Fonds. Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima zijn het beschermpaar van het Oranje Fonds.

De regeling Kinderen Maken Muziek zet zich in om kinderen te leren om samen een muziekinstrument te leren spelen en gezamenlijk muziek te maken. Het biedt kinderen de kans om zichzelf op dit vlak te ontwikkelen. Kinderen kunnen op jonge leeftijd al muzieklessen volgen. Bovendien stimuleert samen muziek maken de sociale en emotionele ontwikkeling. Het plezier maken staat centraal.

Kinderen Maken Muziek biedt plaats aan 25 initiatieven. De financiële ondersteuning kent voor het eerste projectjaar (schooljaar 2015/2016) een maximale bijdrage van €30.000,-. Voor het tweede projectjaar (schooljaar 2016/2017) geldt het bedrag €20.000,-. Geselecteerde initiatieven kunnen rekenen op inhoudelijke ondersteuning door middel van individuele begeleiding, netwerkvorming en uitwisselingsbijeenkomsten.

Een project dient te voldoen aan een aantal voorwaarden om in aanmerking te komen voor ondersteuning binnen de regeling Kinderen Maken Muziek. De volgende voorwaarden zijn vastgesteld:

-  Het project dient gedurende twee jaar in totaal minimaal 100 kinderen te bereiken in de leeftijd 8-14 jaar. Minimaal de helft heeft nog niet eerder een instrument bespeeld.

-  Tijdens een projectkrijgen de deelnemende kinderen minimaal 6 maanden lang wekelijks muziekles in groepsverband.

-  Er wordt door initiatiefnemers met meerdere partijen in de lokale samenleving samengewerkt.

-  Een deel van de kosten wordt medegefinancierd door een derde partij. Daarnaast is er sprake van een eigen bijdrage van de aanvragende partij naar draagvlak.

Kinderen Maken Muziek streven naar diversiteit onder initiatiefnemers. Zo zijn er verschillende partijen die zich inzetten: muziekscholen, wijkorganisaties, kunstcentra, muziekverenigingen, welzijnsinstellingen, et cetera.

Als ICC’er werk je samen met het Oranje Fonds en het Fonds voor Cultuurparticipatie. Voor meer informatie zijn de instanties op deze manier te bereiken:
- Oranje Fonds - mevrouw Rosanne Prinsen: 

rosanne.prinsen@oranjefonds.nl of tel. 030 2339345

- Fonds voor Cultuurparticipatie – mevrouw Julia Terlunen: 

j.terlunen@cultuurparticipatie.nl of tel. 030 2336030

Het Cultuurmenu

Het Cultuurmenu is een initiatief van het Platform Cultuureducatie Steenwijkerland. Scholen, culturele instellingen en de gemeente voelen zich samen verantwoordelijk voor de cultuureducatie in Steenwijkerland. Plannen worden ontwikkeld door een cultuurcoach. De cultuurcoach voert het programma uit en adviseert daarnaast het Platform over te ontwikkelen beleid.


De regeling heeft als doel om alle leerlingen in hun schoolloopbaan in ieder geval één keer met alle kunstdisciplines en met erfgoed kennis te laten maken. Het Platform streeft naar deskundigheidsbevordering en het staat open voor samenwerking met andere partijen. Het Cultuurmenu wil graag met lokale instanties werken.


Het programma dat door de cultuurcoach wordt gevormd, wordt gedeeld met de deelnemende basisscholen in Steenwijkerland. De leerkracht/ICC’er/school maakt vervolgens een keuze voor drie activiteiten per groep. In principe kiest een klas voor een voorstelling, een workshop en een activiteit op het gebied van cultureel erfgoed. Scholen kunnen zich tot mei inschrijven voor projecten in het volgend schooljaar.
Van scholen die mee willen doen wordt verwacht om een bijdrage van €8,- per leerling te betalen. De rest van de kosten wordt gesubsidieerd door de gemeente Steenwijkerland en de provincie Overijssel.

Om aan het Cultuurmenu mee te mogen doen moet de school binnen de gemeente Steenwijkerland vallen. Het Cultuurmenu vraagt deelnemende scholen en initiatieven om zich aan een aantal spelregels te houden om alles op een zo goed mogelijke manier te laten verlopen. De volgende spelregels zijn vastgesteld:

-  Leerlingen worden voorbereid op een activiteit. Bij veel activiteiten is sprake van voorbereidend lesmateriaal. Bij workshops zijn voorbereidingen niet altijd nodig. De aanbieder geeft dit aan.

-  Van tevoren wordt er door de aanbieder contact opgenomen over de afspraak, de aankomsttijd, de inrichting van de zaal/het lokaal en over specifieke eisen en wensen.

-  Aanbieders zijn zelf verantwoordelijk voor de voorbereidingen die betrekking hebben op de activiteit.

-  Bij een voorstelling in het theater of op een gastschool is op tijd zijn van zeer belang. Wees 10 minuten voor een activiteit aanwezig.

-  Tijdens een voorstelling wordt niet gelopen.

-  In een theater is eten en drinken verboden.

-  Mobieltjes worden uitgezet tijdens een voorstelling.

-  Leerlingen gaan in een theater van voor af aan naar achteren zitten. Ze weten waar ze voor en na de voorstelling moeten verzamelen (meerdere scholen kunnen aanwezig zijn).

-  Scholen zorgen zelf voor vervoer naar activiteiten.

-  Bij voorstellingen kunnen maximaal 2 ouders/begeleiders per groep naar binnen.

-  Ouders zitten op een strategische manier in de groep om overlast te voorkomen.

-  Leerkrachten/ouders/begeleiders zijn betrokken en/of deelnemen actief aan de activiteit. Zij zijn verantwoordelijk voor het bewaken van de orde tijdens de activiteiten.

Vertegenwoordigers in het Platform zijn: de scholen voor primair onderwijs in Steenwijkerland, Rabotheater De Meenthe, Bibliotheek Kop van Overijssel, Scala Centrum voor de Kunsten, (erfgoed)musea in Steenwijkerland en de gemeente Steenwijkerland. Een werkgroep (Cultuureducatie Steenwijkerland), bestaande uit leerkrachten, deskundigen van culturele instellingen en de cultuurcoach, buigt zich specifiek over de samenstelling van het jaarlijkse Cultuurmenu.

Als ICC’er werk je samen met het Platform en het Cultuurmenu. Voor meer informatie is de instantie op deze manier te bereiken:

-  Het Platform/het Cultuurmenu – mevrouw Karin Klomp 

info@cultuurmenusteenwijkerland.nl of tel. 0521 – 538470

Mijn bevindingen

Als ik als ICC’er van één van deze twee regelingen gebruik zou mogen maken, dan zou ik voorkeur hebben voor het Cultuurmenu. Een keuze maken vond ik eigenlijk te lastig, omdat beide mooie initiatieven hebben. Het mooie aan Kinderen Maken Muziek vind ik het samen doen en het echt leren bespelen van een instrument. Scholen krijgen hier niet vaak de kans voor. Toch koos ik uiteindelijk voor het Cultuurmenu. Dit omdat het over mijn eigen omgeving gaat en ik het een mooi initiatief van gemeente Steenwijkerland vind. Het Cultuurmenu vindt het van belang dat alle kunstdisciplines langskomen. Met deze subsidie richt de school zich dus niet bijvoorbeeld alleen op muziek, maar juist op meerdere aspecten van cultuur. Vaak wordt er gekozen voor drie verschillende activiteiten: een workshop, een voorstelling en een erfgoed activiteit. Het Cultuurmenu zet zich ook in voor lokale instellingen en vindt het van belang dat de geschiedenis van de gemeente wordt behandeld. Zo is er bijvoorbeeld een activiteit waarbij leerlingen in het archief van Steenwijk mogen kijken waar de mooiste dingen van vroeger te zien zijn. Ook ik vind het van belang dat kinderen weten waar ze wonen en wat de geschiedenis van hun plek is.
Bij enkele subsidieregelingen zal het zo zijn dat de keuze van activiteiten/workshops/et cetera vrij open is, bij het Cultuurmenu is dit niet zo. Als je voor deze regeling kiest, kies je uit de lijst die is opgesteld door de cultuurcoach. Wel is de lijst redelijk breed en zijn de mogelijkheden ook erg verschillend van elkaar. Zelf zou ik als ICC’er ook voor drie verschillende activiteiten kiezen: een workshop, een voorstelling en een erfgoed activiteit. Leerlingen zullen op deze manier door middel van verschillende vormen kunnen leren. Bovendien vind ik een verspreiding van kunstdisciplines van belang. Elke discipline komt in de leerlijn minimaal één keer naar boven.

Ik zou het zelf prima zien zitten om als ICC’er samen met de directeur een subsidieaanvraag te regelen. Zodra je meer kennis hebt van de mogelijkheden, valt het allemaal redelijk mee. Wel vind ik het van belang dat er echt goed wordt gekeken naar mogelijkheden en dat er niet zomaar iets wordt gekozen. De school moet een doel hebben met een bepaalde activiteit en het moet bij de school(omgeving) passen. Samen met de directeur sta je bovendien sterker dan alleen. Volgens mij is het best te doen om een subsidieaanvraag te regelen, zolang je goed op de hoogte bent van mogelijkheden.


Voor mij was deze opdracht en blog zeer interessant; dit was namelijk echt een punt van de cursus ICC waar ik nog maar weinig van begreep. Het gastcollege van Merel van Elzen heeft mij veel geholpen, maar zelf op zoek gaan zorgde ook voor meer begrip. Als toekomstig ICC’er ben ik nu zeker meer bekend met subsidieregelingen. Voor een ICC’er een héél belangrijk punt!

Een kijkje in het educatief materiaal van het Stedelijk Museum Zwolle

Vaak willen leerkrachten wel meer aan cultuureducatie doen, maar weten ze gewoon niet hoe ze dit moeten doen. Ze zijn zich er niet van bewust hoeveel mogelijkheden er nou eigenlijk voor cultuureducatie zijn en zullen dus ook niet gauw zelf het initiatief nemen om dit uit te zoeken. Het Stedelijk Museum Zwolle leek hier ook moeite mee te hebben: basisscholen blijven eerder weg dan dat ze komen. Waar ligt dit eigenlijk aan en hoe kunnen wij er voor zorgen dat de communicatie tussen instellingen en basisscholen beter verloopt? Het Stedelijk Museum Zwolle is nieuwsgierig naar wat toekomstige leerkrachten en ICC’ers van het educatief materiaal vinden dat het museum te bieden heeft. Wij, de studenten van de KPZ, kregen de uitgelezen kans om een kijkje te nemen in het educatief materiaal van het museum.

Het was een mooie gelegenheid voor beide partijen: het museum kreeg feedback van aankomende leerkrachten en ICC’ers en de studenten konden educatief materiaal bekijken wat zij later kunnen gebruiken voor hun eigen basisschool. Het is goed dat de KPZ ons laat inzien wat verschillende instellingen ons kunnen aanbieden, en dat het zeker veel meer instellingen zijn dan wij denken.

In het Stedelijk Museum Zwolle werden de studenten in kleine groepen verdeeld om het educatief materiaal te bekijken. Er waren verschillende opdrachten, ontworpen op niveau van de leerlingen. Ik kreeg met mijn groep de kans om het project ‘Deksels’ te bekijken. Voor de projecten liepen wij naar het oude gedeelte van het museum: het Drostenhuis. Een sfeervol woonhuis, gebouwd in 1551, met prachtige en elegante elementen uit die tijd. Bij ons project hoorde een bosje sleutels: een spannend begin!

Het project begon in de salon, waar wij een kist vonden op de grond. Op de kist lag een brief van Roderick, die wij normaal aan de kinderen zouden voorlezen. Bij de brief zat een rebus die wij moesten oplossen, zodat wij er achter zouden komen welke sleutel wij voor de kist moesten gebruiken. In elke kist zat weer een kleinere kist verstopt, die pas kon worden geopend met een sleutel na het goed uitvoeren van een opdracht. De laatste sleutel leidt naar een schatkistje in het museum, waar een kleine verrassing in zit voor de kinderen. Tijdens het project zijn de leerlingen ook nog eens bezig met de onderdelen drama, beeldend en cognitief, dus er is sprake van een mooie afwisseling.

Wij mochten als studenten feedback geven op het educatief materiaal dat wij tijdens ons bezoek hebben bekeken. Dit was erg interessant, omdat wij zelf ook bijvoorbeeld leren om kritisch te kijken naar methodes, en dus ook ander educatief materiaal. Hieronder is onze feedback te lezen.

Als eerste vonden wij het project ontzettend leuk! Zelfs wij als ‘volwassenen’ werden enthousiast en konden niet wachten om aan de slag te gaan. Het is vooral door de lay-out zeer aantrekkelijk en zal de leerlingen dus motiveren. De doelgroep die wij hadden verwacht bij dit project was groep 6/7, dus wij zaten redelijk dichtbij. Er wordt dan ook door ons verwacht dat deze opdracht goed zal aansluiten. Dit project zou je ook prima met een groep 7/8 kunnen uitvoeren, alleen zullen de vragen in dat geval wel uitdagender moeten zijn. Er wordt ook gebruik gemaakt van verschillende werkvormen, wat heel sterk is. Leerlingen worden ook naar andere plekken gebracht, wat het nog interessanter maakt. 

Naast ons enthousiasme hebben wij ook nagedacht over eventuele verbeteringen, zodat de opdracht nog mooier, leuker of beter zou kunnen worden gemaakt. De punten waar wij aan hebben gedacht zijn:

- Over de eerste brief: houd meer informatie achter (zoals de verschillende kisten en de schat op het eind) om het nog spannender te maken. Het is al een spannende zoektocht, maar in de brief wordt al veel verklapt, waar je juist nog meer motivatie mee zou kunnen bereiken. Laat de kinderen vooral zelf ontdekken in plaats van sommige onderdelen al voor te kauwen. Zo zal er meer verbazing en verwondering zijn bij dit leuke project.

- Over de brieven: voor de brief kan ook nog worden gedacht aan 'oud' taalgebruik, om zo nog meer aan te sluiten op de realiteit. Voor de kinderen is dit ook even gek: het is iets dat ze niet kennen en ze zijn vast benieuwd naar een aantal nieuwe (oude) woorden. 

- Over het verhaal in het algemeen: Het verhaal is heel leuk. Zelf zaten wij te denken of het niet nog leuker wordt als het verhaal nog realistischer zou zijn. Wij begrepen zelf van het verhaal dat het over twee jonge kinderen ging. Ons leek het leuk als het verhaal nog meer zou aansluiten op de realiteit, met volwassen van vroeger. Het is op dit punt maar net waar je voor kiest: aansluiten op de leeftijd van de kinderen of aansluiten op de realiteit. [Achteraf hoorden wij dat het verhaal wél gebaseerd is op een historisch persoon. Dit is wellicht weggevallen in de uitleg. Hoe zouden ze dit nog duidelijker kunnen maken?]

De studenten van de KPZ hebben een leuke tijd gehad in het Stedelijk Museum Zwolle: het educatief materiaal was ontzettend leuk en er is goed over nagedacht. Het was ook leerzaam, omdat wij ons nu beseffen wat een bepaalde instelling voor soort educatief materiaal kan aanbieden. Het was inspirerend en zorgt voor enthousiasme: ik zou graag vaker kijken bij verschillende instellingen in de buurt.

Misschien heeft deze blog je wel inspiratie gegeven om eens een kijkje te nemen bij bepaalde instellingen in jouw buurt, en kun jij je klas wellicht verblijden met een mooie dag cultuureducatie!

Cultuurkaart: de 5 disciplines in de omgeving Steenwijkerland

Zelf weet ik nog maar weinig over de mogelijkheden die Steenwijkerland biedt op het gebied van cultuureducatie. Om hier eens verandering in te brengen, ben ik op onderzoek uitgegaan om te kijken welke instellingen kunnen samenwerken met basisscholen in deze gemeente.

Ik ben op zoek gegaan naar de 5 disciplines in Steenwijkerland: beeldend, muziek, drama, dans en erfgoed. Tot mijn verbazing ben ik ontzettend veel instellingen tegengekomen, die leuke workshops aanbieden op het gebied van cultuureducatie. Enthousiast ging ik alle disciplines bij langs: wat heeft Steenwijkerland veel te bieden! Voor elke discipline ben ik op zoek gegaan naar vijf adressen, waar scholen mee kunnen samenwerken. Al deze instellingen hebben zeer interessante en leerzame workshops of museumbezoeken voor een basisschool. Daarnaast heb ik voor een grote verscheidenheid aan workshops gezorgd, zodat de leerlingen leren over veel verschillende onderwerpen, technieken, materialen, enzovoort. Deze workshops heb ik samengevoegd in een cultuurkaart, waarin kort beschreven staat om welke instelling het gaat en wat zij te bieden hebben. Wie weet kan ook jij hier veel inspiratie uithalen!

Een ICC'er op de basisschool: wat doet die eigenlijk?

Niet iedere basisschool heeft een (enthousiaste) ICC'er en sommige basisscholen zullen er misschien zelfs nog nooit van gehoord hebben. En dat terwijl de taak van een intern cultuurcoördinator nou juist zo belangrijk (en leuk) is! Om jou te informeren en te enthousiasmeren voor ICC en cultuureducatie, laat ik aan de hand van een interview met een ICC'er zien wat een intern cultuurcoördinator voor taken heeft en hoe verreikend dit kan zijn!

Om meer te weten te komen over een intern cultuurcoördinator, spreek ik met Jack Engelen, basisschoolleerkracht én ICC'er op Kindcentrum Willem Alexander te Steenwijk.

____________________________________________________________________

De taken van een ICC'er verschillen per basisschool. Welke taken heb jij als ICC'er en waarom zijn deze taken volgens jullie van belang?

Als ICC'er...

• Zet je in samenspraak met de directie het cultuurbeleid op school uit

Samen met mijn directeur bespreek ik 1 keer in de 4 weken de stand van zaken.

• Ben je aanspreekpunt voor collega's en voor culturele instellingen

De collega’s bespreken met mij hun culturele jaaragenda en moeten minimaal 4 keer per jaar een cultureel uitstapje maken of iemand in de klas uitnodigen. Dit bespreken ze met mij en ik zorg voor een planning (schoolbreed). Ook heb ik 1 x per 2 maanden overleg met Scala en de Gemeente Steenwijkerland. De gemeente Steenwijkerland zorgt voor het cultuur menu waaruit scholen voordelig bepaalde activiteiten kunnen kiezen. Met Scala doen wij al enkele jaren een traject wat betreft: Erfgoed. Wij willen kinderen vooral kennis laten maken met de cultuur om zich heen. In groep 1/2 zijn we vooral bezig dicht bij de kinderen zelf, in groep 3/4 gaat dat alweer iets meer richting de omgeving waarin ze wonen, in groep 5/6 pakken we de wijk/stad en in 7/8 gaat het om de gemeente Steenwijkerland.

• Weet je welke culturele instellingen er in de omgeving van de school zijn

Wij werken vooral samen met Scala. Samen ontwikkelen wij doorgaande leerlijnen voor de school. Dit doen wij o.a. in de vorm van een pilot leerlijn beeldende kunst en een pilot leerlijn erfgoed. Twee projectleiders van Scala werken samen met vertegenwoordigers van basisscholen en medewerkers van culturele instellingen aan de ontwikkeling van deze leerlijnen. Het streven daarbij is dat de leerlijnen onderdeel gaan uitmaken van het leerplan van de school en dat er aansluiting plaatsvindt bij andere vakken.
Zowel in de leerlijn erfgoed als de leerlijn beeldend staan onderwerpen uit de canon van Steenwijkerland centraal. De canon geeft een beeld van de geschiedenis van de regio waarvan diverse aspecten in de leerlijnen belicht worden. Door het erfgoed uit de eigen omgeving te betrekken leren kinderen over het verleden en het belang om dit te bewaren voor de toekomst. Tevens verbindt het leerlingen met hun omgeving en achtergrond en wordt het identiteitsbesef ontwikkeld.
De leerlijn erfgoed wordt voor een deel een zogenaamde basis-leerlijn met daarin onderwerpen uit de regio Steenwijkerland en voor een deel schoolspecifiek. Voor het school specifieke deel wordt gebruik gemaakt van erfgoedonderwerpen uit de directe schoolomgeving. Zo zullen de lesonderwerpen nog meer betekenis krijgen voor de leerlingen.
Binnen de leerlijnen erfgoed en beeldend worden verwijzingen naar elkaar gemaakt, zodat op verschillende manieren rondom een bepaald thema geleerd kan worden en een hoger leerrendement ontstaat.
In aansluiting op de leerlijnen wordt een buitenschools aanbod ontwikkeld waardoor er een verbinding ontstaat tussen binnenschools en buitenschools. Hiermee krijgen kinderen de mogelijkheid om hun talenten verder te ontwikkelen.

• Onderhoud je contacten met culturele instellingen

Ja minimaal 1 x per 2 maanden.

• Zoek je actief naar passend aanbod

Ja wij zijn op school constant opzoek naar nieuwe ideeën.

• Bewaak je de kwaliteit van het cultuuronderwijs op school

4 keer per jaar is dit een agendapunt en evalueren wij het cultuuraanbod bij ons op school.

• Ben je in staat de kwaliteit van educatief aanbod te beoordelen

Dit doen wij samen met het gehele team. Wat zijn positieve onderdelen die wij willen behouden en welke onderdelen zien wij niet zitten en kunnen we beter aanpassen of niet meer gaan gebruiken.

• Stimuleer je collega's

Ja, al is dit soms best moeilijk. Enkele collega’s doen alles zelf omdat ze dit ook erg waardevol vinden, leerkrachten die hier persoonlijk minder affiniteit mee hebben zijn moeilijker te stimuleren.

Wat is jouw motivatie, waarom oefen jij deze taak uit?

Kinderen leren hun eigen ideeën, belevenissen, waarnemingen en gevoelens vorm te geven in voor hen zelf en anderen begrijpelijke en aantrekkelijke vorm. Ze durven over hun ervaringen, gevoelens en ideeën te communiceren en deze te presenteren aan hun groep of aan een breder publiek. Kinderen leren diverse technieken, materialen en vaardigheden te beheersen. Dit zal veelvuldig aan de orde zijn tijdens de handvaardigheid, teken, drama en muzieklessen. De kinderen worden toegerust voor de toekomst, zodat zij straks adequaat kunnen participeren in de samenleving: kunst en cultuur vormen daar een onderdeel van. Kinderen ontmoeten en werken samen met kunstenaars, professionals en amateurs uit de wereld van kunst en cultuur.

Wat is volgens jou zelf het belang van jouw functie?

Als cultuurcoördinator moet ik goed kunnen organiseren en samenwerken binnen en buiten mijn school. Ik heb een planmatige aanpak, communiceer intensief met culturele instellingen, het schoolteam en (externe) collega's. Ook probeer ik leerlingen, ouders en collega's te motiveren en te inspireren. Daarnaast heb ik zelf affiniteit met en kennis van de verschillende kunstdisciplines, wereld-oriënterende vakken, cultureel erfgoed en nieuwe media.

Waar loop je als ICC'er tegenaan?

Vooral het motiveren van enkele collega’s. Zoals ik al eerder aangaf moet het jezelf interesseren. Iets wat je zelf interesseert zal je ook vaker toepassen binnen je klas. In bepaalde groepen doen de leerkrachten heel veel op dit gebied en in andere groepen moet ik als icc’er constant druk uit oefenen om ze consequent bezig te laten zijn met cultuureducatie.

Waar krijg je energie van bij het uitoefenen van de taak als ICC'er?

Wanneer kinderen erg enthousiast zijn over een bepaalde activiteit. Ik werk op een school waarin de kinderen niet veel meekrijgen vanuit hun gezin. Één ouder gezinnen met een bepaald opleidingsniveau kiezen niet zo gauw voor een cultureel uitstapje en daarom is het zo mooi om de kinderen te zien genieten van de activiteiten die wij op school organiseren.

Wat demotiveert je bij het uitoefenen van de taak als ICC'er?

Subsidie aanvragen die steeds minder vaker worden gehonoreerd, je bent soms uren bezig om maar een beetje subsidie te kunnen krijgen.En ik kan mij persoonlijk altijd erg irriteren aan collega’s die de basisschool puur zien als: reken/spelling/taal fabriek. Mijn opvatting is: Je bent een basisschool die een basis wil leggen op alle domeinen. Je wilt kinderen klaar maken voor de maatschappij van later en daar hoort cultuur gewoon bij. Basisonderwijs is meer dan alleen rekenen, spelling en taal.

____________________________________________________________________

Wat neem ik nu zelf mee uit dit interview? Wat voor soort ICC'er wil ik graag worden?

Ten eerste wil ik zeggen dat ik het erg interessant vond om een ICC'er te interviewen. Zelf zit ik nog midden in het leerproces en weet er dus zeker nog niet alles over. Dit interview gaf mij veel nieuwe informatie en verduidelijking, vooral op het gebied van de taken. Ook heeft ICC'er Jack mij weten te motiveren voor de specialisatie. Het is mooi om te zien hoe zijn taak de school verrijkt. Zelf hoop ik met net zoveel enthousiasme deze taak later uit te voeren op een basisschool. 

Iets waar ik nog nooit van had gehoord, was het 'cultuurmenu'. Het is goed om te weten dat Gemeente Steenwijkerland, de gemeente waarin ik zelf woon, dit aanbiedt op de basisscholen. Ik ben zeer blij met het feit dat hier aandacht aan wordt gegeven. In het vervolg zal ik dus zeker eens een kijkje nemen om te zien wat hiervoor wordt gedaan. 

Ik ben mij ervan bewust dat zeker niet elke leerkracht staat te springen om cultuureducatie op basisscholen te verbeteren. Zelf vind ik dit uitermate belangrijk, omdat de leerlingen bijvoorbeeld leren om hun eigen ideeën vorm te geven en om over hun ervaringen en gevoelens te communiceren. Ze leren (andere) culturen kennen en kijken met een kritische blik. Ik hoop zoveel mogelijk leerkrachten te enthousiasmeren met mijn passie voor cultuureducatie, want is dat niet waar wij in de toekomst juist heengaan? Je eigen mening vormen, kritisch kijken, op verschillende manieren kunnen uiten en respect hebben voor andere culturen staat tegenwoordig centraal. En als we al die standaard weken hebben met rekenen en taal, hoe leuk is het dan dat de leerlingen eens mogen werken met cultuureducatie? Ik hoop dat cultuureducatie in de toekomst nog serieuzer wordt genomen en dat alle leerlingen mogen genieten van prachtige cultuur!